Η Μονή Αγίου Παντελεήμονος ιδρύθηκε στις αρχές του 11ου αι. στην θέση του σημερινού Παλαιομοναστηρου ή Σκήτη Βογοροδιτσα.
Η Μονή Αγίου Παντελεήμονος ιδρύθηκε στις αρχές του 11ου αι. στην θέση του σημερινού Παλαιομοναστηρου ή Σκήτη Βογοροδιτσα. Παλαιότερα ονομαζόταν Μονή Θασσαλονικέως και αργότερα Μονή Ξυλουργού.
Τον 13ο αι. η Μονή καίγεται και την ανακατασκευή της ενισχύουν οικονομικά ο Ανδρόνικος Β’ Παλαιολόγος και Σέρβοι ηγεμόνες. Περίοδοι ακμής εναλλάσσονται με περιόδους ανέχειας για τη Μονή. Οι μοναχοί είναι κυρίως Έλληνες αλλά και Ρώσοι, οι οποίοι υπερτερούν αριθμητικά μετά τα 1497. Στη σημερινή της θέση κοντά στη θάλασσα, μεταφέρθηκε το 1765 με την ονομασία Ρούσικο.
Το Καθολικό που είναι αφιερωμένο στον Άγιο Παντελεημονα, άρχισε να κτίζεται το 1812 και τελείωσε το 1821. Τον 18ο αι. η Μονή Αγίου Παντελεήμονος επανέρχεται σε ελληνικά χέρια για να επικρατήσουν ξανά οι Ρώσοι το 1875 οπότε και ορίστηκε, οι ακολουθίες να γίνονται και στην Ελληνική και στην Ρωσική γλώσσα.
Τα χρόνια εκείνα η αδελφότητα έχε 1.000 μοναχούς και στις αρχές το 20ου αι. περίπου 2.000. Η τράπεζα κτίστηκε το 1890 και είναι χωριτηκοτητας 1.000 μοναχών. Στη Μονή φυλάσσονται πολλές φορητές εικόνες και ένα πλήθος κειμηλίων και αμφίων.
Η βιβλιοθήκη της Μονής περιέχει 1320 ελληνικά χειρόγραφα, 600 σλάβικα και πάνω από 20.000 βιβλία ελληνικά και ρωσικά. Από τους θησαυρούς της Μονής ξεχωρίζουν οι εικόνες της ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΛΥΜΙΤΙΔΑΣ, ΤΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ, ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΟΣ και η ψηφιδωτή εικόνα του Αλεξάνδρου Νευσκυ.
Εδώ υπάρχει και η δεύτερη μεγαλύτερη καμπάνα στον κόσμο, βάρους 13 τόνων. Η Μονή Αγίου Παντελεήμονος, κατέχει τη δέκατη ένατη θέση στην ιεραρχία των μονών του Αγίου Όρους. Λειτουργεί κοινοβιακά απο το 1809 με σιγίλλιο του πατριάρχη Καλλινίκου.
Έχει εξαρτήματά της την Σκήτη Κοιμήσεως της Θεοτόκου ή Βογορόδιτσα, δύο Καθίσματα, δώδεκα Κελλία, εκτός του αντιπροσωπείου Καρυών, καθώς και την έρημη Σκήτη της Θηβαίδας.
