Το Άγιο Όρος είναι μία αυτόνομη και αυτοδιοικούμενη περιοχή της Ελλάδας.
Καταλαμβάνει ολόκληρη την τρίτη χερσόνησο της Χαλκιδικής μήκους περίπου 50 χλμ και πλάτους 8-12 χιλιομέτρων που καλύπτει έκταση 330 τετραγωνικών χιλιομέτρων.
Στο κέντρο της χερσονήσου του Αγίου Όρους υψώνονται πολλοί λόφοι και βουνά, με αποκορύφωμα το ίδιο το Άγιο Όρος, 2.033 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Η συνοικία αυτής της μοναστικής πολιτείας, όπου συναντά την υπόλοιπη Ελλάδα, χαρακτηρίζεται από μια νοητή γραμμή από το Φραγκόκαστρο στη δυτική ακτή μέχρι το ακρωτήριο Αράπης στην απέναντι ακτή περνώντας από τους πρόποδες του βουνού “Μεγάλη Βίγλα” ( Μέγας Ζίγκος). Μέχρι τον 3ο αιώνα π.Χ., στη χερσόνησο του Άθω, υπήρχαν πολλές μικρές ελληνικές πόλεις, κυρίως αποικίες από Χαλκίδα και Ερέτρια.
Τα σημαντικότερα από αυτά ήταν η Σάνη, η Ουρανούπολη, η Θησόν, οι Κλεώνες, το Δίον, ο Ακρής και ο Ολοφύφος. Αργότερα, αυτές οι πόλεις μειώθηκαν ή καταστράφηκαν.
Σήμερα στο Άγιον Όρος υπάρχουν 20 μοναστήρια, 17 από τα οποία είναι ελληνικά: Μεγίστης Λαύρας, Βατοπεδίου, Ιβήρων, Κουτλουμουσίου, Αγίου Παύλου, Διονυσίου, Ξενοφώντος, Σταυρονικίτα, Γρηγορίου, Κωνσταμονίτου, Εσφιγμένου, Δοχειαρίου, Καρακάλου, Ξηροποτάμου, Παντοκράτορος , Σίμωνος Πέτρας, Φιλοθέου. Ένα μοναστήρι είναι ρωσικό (Αγίου Παντελεήμονα, ένα άλλο είναι Σέρβικο (Χιλανδραρίου) και ένα είναι Βουλγάρικο (Ζωγράφου).
Υπάρχουν επίσης 15 σκήτες, πολλά κελλιά, καλύβια και καθίσματα.
Το Άγιο Όρος διοικείται από την “Ιερά Κοινότητα”, ένα συμβούλιο αντιπροσώπων από τα 20 μοναστήρια με τη συμμετοχή του Ελληνικού Κράτους μέσω του αντιπροσώπου του στην πόλη των Καρυών, την πρωτεύουσα. Το εκτελεστικό όργανο της “Ιεράς Κοινότητας” είναι η τετράμελης “Ιερά Επιστασία”.
Η ευθύνη για τα πνευματικά ζητήματα υπάγονται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, ενώ θέματα δημόσιας τάξης και ασφάλειας εμπίπτουν στον αντίστοιχο κυβερνήτη του ελληνικού κράτους